Legenda o narowistym i leniwym koniu
-,,Jeden biedny gospodarz piąciomorgowy miał konia, ale tak
narownego i próżniaka jak mało, próżno mu dogadzał, owsem pasł, a nie dogodził,
koń robić nie chciał, uprzęże rwał i kopytami bił, że ani dostąpić... Pewnego
razu zeźlił się chłop srodze; bo obaczył, że z nim dobrością nie poradzi,
założył go do pługa i począł umyślnie orać stary ugor, by go przemęczyć i do pokory
nagiąć, ale koń ciągnąć nie chciał, sprał go wtedy kozicą, co wlazło, i
przymusił; koń robił, jeno że sobie to miał za krzywdę i zapamiętał dobrze, aż
i wyczekał na porę sposobną, kiej gospodarz razu jednego schylił się, by mu
pęta zdjąć z kulasów, trzasnął go zadnimi kopytami i na miejscu zabił, a sam w
cały świat pognał na wolność!
Latem było mu niezgorzej, w cieniach się wylegiwał i w
cudzych zbożach wypasał, ale skoro nadeszła zima, spadły śniegi, mróz chwycił,
paszy brakło i ziąb przejmował go do kości, to popędził znowu dalej szukać
strawy, leciał tak dnie i noce, bo wciąż była zima, śniegi i mrozy, a wilki tuż
za nim, że mu już niejeden dobrze boków pazurami zmacał!...
Bieży, bieży, bieży, aż i wyszedł na kraj zimy, w jakąś
łąkę, gdzie ciepło było, trawy po kolana, źródełka bełkotały i skrzyły się w
słońcu, cienie chłodne chwiały się nad brzegami i wiaterek miły przeciągał,
wparł się wnet w trawę i dalej żreć, boć zgłodniały był do cna - ale co chyci
zębami trawy, to ino ostre kamienie przegryza trawa zniknęła! Wody chciał popić
- nie było, ostało jeno błocko śmierdzące; położyć się chciał w cieniu - cienie
odlatywały, a słońce żarło żywym ogniem! Cały dzień się tak trudził i na darmo!
Chciał już wrócić do borów, borów nie było! Zarżało konisko boleśnie,
odpowiedziały mu jakieś konie z dala, powlókł się za głosem i w końcu dojrzał
za łąkami jakiś dwór sielny, jakby cały ze śrebła, szyby miał z drogich
kamieni, a strzechę kieby z nieba nabitego gwiazdami, ludzie tam jakieś
chudzili. Powlókł się do nich, bo już wolał nawet pracować ciężko niźli z głodu
marnie ginąć... Przestojał na skwarze dzień cały, bo nikto z uzdą do niego nie
wyszedł, dopiero o wieczornym czasie wychodzi ktosik ku niemu, jakby sam
gospodarz! Jezus ci to był, on Gospodarz Przenajświętszy, on Pan niebieski, i
rzecze:
- Nic tu po tobie, wałkoniu i zabijaku, jak błogosławić będą
ci, co się teraz przeklinają, każę cię wpuścić do stajni.
- Bił me, tom się bronił!
- Za bicie przede mną sprawa, ale i sprawiedliwość ja w ręce
trzymam.
- Takim głodny, takim spragniony, takim obolały!- jęczało
konisko.
- Rzekłem swoje, ruszaj precz, wilkom cię każę jeszcze
szczuć i poganiać...
To i zawróciło konisko do zimowego kraju, i wlekło się o
chłodzie i głodzie, a w wielkim strachu, bo wilki, jako te psy Jezusowe,
poganiały pilnie strasząc go wyciem, aż i pewnej nocy zwiesnowej stanął przed
wrótniami swojego gospodarza i zarżał, by go przyjęli z powrotem, ale na to
wyleciała wdowa z dziećmi, a poznawszy go, choć tak był zbiedzony, nuż go prać,
czym popadło, odganiać a wyklinać za krzywdy, bo bez te śmierć chłopa
pobidniała i w wielkiej nędzy żyła wraz z dziećmi.
Nawrócił do borów, bo już nie wiedział, co począć, opadły go
zwierzaki, nie bronił się nawet, zarówno mu już była i śmierć, ale one go ino obmacały
i starszy powiedział:
- Nie zjemy cię, boś za chudy, skóra i gnaty, szkoda
pazurów, ale ulitujem się nad tobą i pomożemy...
Wzięły go między siebie i powiedły rankiem na gospodarzowe
pole, i założyły do pługa, któren stał w roli, wdowa nim orała wraz z krową i
dziećmi.
- Poorzą tobą, podpasą, to jesienią powrócim cię wyprząść! -
powiedziały.
O dniu nadeszła wdowa i poznała go zaraz, to choć krzyknęła zrazu, że to cud, iż powrócił i stał już w pługu, ale rychło żałośliwość przypominków tak ją objęła, że zaczęła znowu wyklinać i bić, co ino wlazło! Robiła też w, niego potem, robiła, a odbijała się za krzywdę! Całe lata tak szło w ciężkiej, cierzpliwej pracy, bo choć koniskowi skóra się odparzała od chomąta, ani zarżał, wiedział, iż cierzpi sprawiedliwie. Dopiero w parę roków, kiej wdowa się dorobiła nowego chłopa i tych morgów, co po sąsiedzku szły wpodle, zmiękła la konia i powiedziała:
- Ukrzywdziłeś nas, ale za twoją sprawą Pan Jezus
pobłogosławił, rodziło się, chłop się niezgorszy trafił, rolim przykupiła, to
ci już z serca odpuszczam.
I zaraz tej samej nocy, kiej w chałupie chrzciny sprawiali,
przyszły Panajezusowe wilki, wyprowadziły konia ze stajni i powiedły do
niebieskiej zagrody!"